Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz prawidłowe zachowanie w sytuacji pożaru to podstawowa wiedza i umiejętności, które powinien znać każdy pracodawca i pracownik. Nie wszyscy wiedzą jednak, jak często trzeba przechodzić szkolenie, kiedy jest obowiązkowe i czy przy zmianie pracy trzeba przechodzić je od nowa. Postaramy się odpowiedzieć na te pytania.
Obowiązkowe dla każdego?Zacznijmy od tego, że co do zasady, szkolenie BHP nie dotyczy jednoosobowych działalności gospodarczych, które nie zatrudniają pracowników. Mimo braku formalnego obowiązku, przedsiębiorca powinien jednak znać zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Podobnie jest w przypadku osób, które są z przedsiębiorcą spokrewnione lub gdy współpracownicy są małżonkami.
Sprawa zmienia się diametralnie w sytuacji zatrudnienia pracownika. Wtedy obowiązkiem pracodawcy jest przeprowadzenie szkolenia z zasad BHP. Pracownik jest zobowiązany do uczestnictwa w szkoleniach, ale musi ono odbywać się w czasie jego pracy.
Pracodawca musi też zapewnić pracownikom szkolenia okresowe BHP. T muszą zostać przeprowadzone w ściśle określonym czasie od momentu rozpoczęcia pracy na danym stanowisku. Osoby kierujące pracownikami powinni zostać przeszkoleni w okresie do 6 miesięcy od zatrudnienia. W przypadku pozostałych pracowników – m.in. zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, pracowników inżynieryjno-technicznych, służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz pracowników administracyjno-biurowych – pierwsze szkolenie okresowe muszą przejść w okresie do 12 miesięcy od momentu rozpoczęcia pracy na danym stanowisku. Kolejne szkolenia okresowe BHP powinny być organizowane raz na rok, 3, 5, lub 6 lat (wszystko zależy od branży danego przedsiębiorcy oraz zajmowanego stanowiska). Przykładowo, pracownicy zatrudnieni przy pracach szczególnie niebezpiecznych, muszą przechodzić szkolenia raz na rok. Ludzie pracujący w biurze powinni być szkoleni raz na sześć lat.
Podobnie jest w przypadku PPOŻ. Kurs PPOŻ jest tak samo ważny, jak BHP. Częstą praktyką jest przeprowadzanie obu kursów jednocześnie.
Czy zawsze pracownik musi być szkolony?
Wielu pracodawców zastanawia się, czy musi szkolić każdego pracownika, który przychodzi do firmy. Przepisy wskazują jednoznacznie – zapewnienie danej osobie odpowiedniego przeszkolenia w zakresie BHP przed rozpoczęciem przez nią pracy na danym stanowisku jest obowiązkiem każdego pracodawcy. To tzw. szkolenie wstępne BHP, na które składa się z instruktażu ogólnego oraz stanowiskowego. Ponadto, pracodawca jest także zobligowany do przeprowadzania szkoleń okresowych w tym zakresie. Jedyny wyjątek dotyczy pierwszego szkolenia okresowego BHP. Na przykład w sytuacji, gdy pracownik przedstawi aktualne zaświadczenie ze szkolenia, które odbył u poprzedniego pracodawcy, może zostać przez obecnego pracodawcę zwolniony z uczestnictwa w szkoleniu okresowym w nowym miejscu pracy.
W przypadku umów cywilnoprawnych (umowa o dzieło czy zlecenie) sprawa wygląda trochę inaczej. Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi odpowiednie warunki i bezpieczeństwo w pracy. Musi też poinformować o ewentualnych zagrożeniach bądź wszystkich prawach i obowiązkach zatrudnionej osoby. Nie ma natomiast obowiązku przeprowadzenia szkoleń BHP. Jeżeli natomiast zorganizuje takie szkolenie, to obowiązkiem każdej osoby zatrudnionej na podstawie umowy o dzieło czy zlecenie jest uczestnictwo w nich. Oczywiście, wszystko musi mieć formę odpłatną.
Ile trwa szkolenie BHP?
Jaki czas powinien poświęcić pracodawca na wyszkolenie pracownika pod względem BHP i PPOŻ? Tu przepisy są precyzyjne. Szkolenia wstępne podzielone są na instruktaż ogólny oraz ten, który poświęcony jest konkretnym zadaniom pracownika.
Ogólny instruktaż trwa minimum trzy godziny lekcyjne, z czego każda liczy 45 minut. Poruszana jest tam kwestia ogólnych warunków i przepisów BHP (niekiedy również PPOŻ). Instruktaż stanowiskowy to natomiast szkolenie pod konkretne stanowisko, podczas którego objaśnia się pracownikowi cały proces pracy, który ma być przez niego wykonywany. Taki kurs powinien trwać minimum trzy godziny dla pracowników administracyjno-biurowych i co najmniej osiem godzin lekcyjnych dla pozostałych grup stanowisk. Należy jednak dostosować (i w razie potrzeby odpowiednio wydłużyć) go do specyfiki pracy na danym stanowisku oraz dotychczasowego doświadczenia zawodowego konkretnego pracownika.
O czym powinien pamiętać pracodawca i pracownik?
Pracodawca powinien pamiętać, że po ukończonym kursie pracownik powinien znać wszystkie zasady dotyczące bezpiecznej pracy oraz instrukcje przeciwpożarowe obowiązujące w miejscu jej wykonywania. Pracownik potwierdza uczestnictwo we wstępnym szkoleniu BHP podpisem na karcie szkolenia, która jest przechowywana w jego aktach. Jeśli chodzi o szkolenia okresowe, kończą się one obowiązkowym egzaminem sprawdzającym wiedzę i umiejętność zastosowania zasad BHP w praktyce.
Pracownik musi zdawać sobie sprawę, że uczestnictwo w szkoleniu jest obowiązkowe, a zasady, które poznaje na szkoleniach, powinny być w pełni wdrożone w życie. Łamanie przez niego zasad BHP może być karane, szczególnie,jeżeli wskutek nagminnego ignorowania BHP dojdzie w pracy do wypadku(z karą pozbawienia wolności włącznie).
Warto, więc pamiętać, że szkolenia BHP to nie tylko obowiązek, który ciąży na wykonujących i zlecających pracę. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcje i przepisy przeciwpożarowe mają na celu ochronę życia i zdrowia pracodawców i pracowników. Należy podchodzić do nich poważnie, dbając o ich jakość.